پساب در برنامه هفتم توسعه؛ منبعی پنهان برای آینده‌ای پایدار

💧 نگاهی نو به پساب در قانون برنامه پنج‌ساله هفتم توسعه کشور

در قانون برنامه پنج‌ساله هفتم توسعه، برای نخستین‌بار پساب به عنوان یک منبع کلیدی آبی، جایگاهی راهبردی و پررنگ پیدا کرده است.
در ماده ۳۹ این قانون، کاربردهای گوناگون و هدفمند برای پساب‌ها در نظر گرفته شده که از جمله می‌توان به:

🔹 بند «ب»: استفاده از پساب برای تأمین آب فضای سبز شهری
🔹 بند «ث»: بهره‌گیری از پساب به عنوان منبع آب پایدار در صنایع

اشاره کرد.

چرا نگاه دقیق و سیستمی به پساب مهم است؟

پساب، برخلاف تصور عام، بخشی از یک سیستم یکپارچه آبی است و بهره‌برداری بدون توجه به جایگاه پیشین آن می‌تواند تبعاتی جبران‌ناپذیر داشته باشد.

پیش از هرگونه تخصیص و استفاده از پساب، باید به سه پرسش کلیدی پاسخ داد:

1. پساب تا پیش از این چه نقشی در چرخه آب ایفا می‌کرد؟
2. تغییر کاربری پساب چه پیامدهایی برای منابع زیرزمینی یا اکوسیستم‌ها دارد؟
3. آیا استفاده از پساب به جایگزینی آب منجر می‌شود یا تقاضای مصرف را افزایش می‌دهد؟

نکات راهبردی در مدیریت پساب

• اصل عدم استفاده از آب شرب برای فضای سبز در برنامه‌ها مورد تأکید قرار گرفته، اما پیش‌نیاز آن، تعریف اولویت‌ها و سازوکارهای اجرایی است.
  مثلاً:
  ❌ حذف چمن از فضاهای شهری (به‌جز در موارد خاص)
  ✅ جایگزینی گیاهان مقاوم به کم‌آبی (Xeriscape)
• با توجه به افت شدید تراز آب‌های زیرزمینی و پدیده فرونشست در دشت‌های ایران، کارشناسان بر این باورند که پیش از هر بهره‌برداری جدید از پساب، باید: 💧 بخشی از آن صرف تغذیه مصنوعی سفره‌های زیرزمینی شود
  💧 و از آن به عنوان ابزار کاهش نرخ فرونشست زمین بهره گرفت

🧠 یک یادآوری مهم:

پساب تنها یک «آب بازیافتی» نیست، بلکه منبعی استراتژیک است که اگر نادیده گرفته شود، می‌تواند تهدیدی برای امنیت آبی و ملی باشد.